Nhân kỷ niệm 78 năm ngày thương binh liệt sỹ (27/7/1947 - 27/7/2025), Thư viện Lâm Đồng xin trân trọng giới thiệu tới quý bạn đọc cuốn sách “10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc” của tác giả Nghiêm Văn Tân. Tác phẩm được viết theo thể loại truyện ký dày 307 trang, in trên khổ giấy 13x19cm do nhà xuất bản Phụ nữ ấn hành năm 2009.
Nội dung cuốn sách được chia làm hai phần là Đài hoa tím và Vĩ Thanh. Hình ảnh Ngã Ba Đồng Lộc quật khởi vươn lên giữa mưa bom, lửa đạn còn ghi đọng mãi trong tâm trí của mỗi người dân Việt Nam và bạn bè ưa chuộng hòa bình trên toàn thế giới. Tác giả Nghiêm Văn Tân một lần nữa muốn tái hiện hình ảnh bi tráng của các cô trong tác phẩm “10 cô gái ngã ba Đồng Lộc” như tấu lên một khúc ca thiên thu về chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Ở phần đầu “Đài hoa tím”, tác giả cẩn thận kể lại từng chi tiết ông gom góp được suốt quá trình tìm về lịch sử cuộc ném bom ác liệt năm 1968 ở ngã ba Đồng Lộc. Dựa trên một câu chuyện có thật về mười cô gái ở tiểu đội 4 đại đội 552 tổng đội 55-TNXP. Dưới ngòi bút chân thực, giản dị của Nghiêm Văn Tân, hình ảnh 10 cô gái hiện lên xúc động với những bức chân dung mang mỗi người một vẻ: Tần, Cúc, Nhỏ, Xuân, Hà, Hường, Hợi, Rạng, Xuân, Xanh. Các chị mỗi người một tính cách, một hoàn cảnh khác nhau nhưng tất cả chung một chiến hào, chung một lí tưởng, chung một ý chí đó là chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để dành lấy nền tự do độc lập cho dân tộc.
Ở phần đầu “Đài hoa tím”, tác giả cẩn thận kể lại từng chi tiết ông gom góp được suốt quá trình tìm về lịch sử cuộc ném bom ác liệt năm 1968 ở ngã ba Đồng Lộc. Dựa trên một câu chuyện có thật về mười cô gái ở tiểu đội 4 đại đội 552 tổng đội 55-TNXP. Dưới ngòi bút chân thực, giản dị của Nghiêm Văn Tân, hình ảnh 10 cô gái hiện lên xúc động với những bức chân dung mang mỗi người một vẻ: Tần, Cúc, Nhỏ, Xuân, Hà, Hường, Hợi, Rạng, Xuân, Xanh. Các chị mỗi người một tính cách, một hoàn cảnh khác nhau nhưng tất cả chung một chiến hào, chung một lí tưởng, chung một ý chí đó là chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để dành lấy nền tự do độc lập cho dân tộc.
Ngã ba Ðồng Lộc là một khúc tráng ca mang âm hưởng hào hùng và giàu chất thơ, trung thực với sự thật lịch sử, phản ánh một cách sinh động thế giới nội tâm với lòng khao khát yêu đời và tha thiết niềm tin vào ngày mai chiến thắng của các cô gái trẻ, dù trong tình huống ngặt nghèo của đạn bom hay trong những khoảnh khắc bình yên ngắn ngủi... Sau cuộc tổng tấn công và nổi dậy tết Mậu thân năm 1968, Ngã ba Đồng Lộc đã trở thành mạch máu giao thông quan trọng, nối liền hậu phương lớn miền Bắc và tiền tuyến lớn Miền Nam.
Đế quốc Mỹ biết được điều đó nên đã tìm mọi cách cắt đứt con đường này. Thế nhưng những cô gái TNXP đã dũng cảm xả thân quên mình, quyết “sống bám cầu, bám đường”. Họ đã luôn chiến đấu với khẩu hiệu “máu có thể chảy, tim có thể ngừng nhưng mạch máu giao thông không bao giờ tắt”. Mưa bom bão đạn không thể làm khuất phục ý chí chiến đấu của họ.
Rồi giờ phút định mệnh ấy cũng đã đến, vào lúc 16 giờ 40 phút ngày 24 tháng 7 năm 1968, khi 10 cô gái ra lấp đường cho xe ra chiến trường tiếp viện…, một quả bom đã rơi trước mặt họ. Quả bom ác nghiệt đã cướp đi sinh mạng của mười cô gái thanh niên xung phong khi tuổi đời còn rất trẻ. Cả trận địa lặng đi, đồng đội òa khóc nức nở…. Tất cả đã hy sinh khi tuổi đời mới 18, đôi mươi - Đó là cái tuổi đẹp nhất của người con gái. Họ đã vĩnh viễn nằm lại mang theo cả tuổi thanh xuân của mình vào lòng đất mẹ, nhưng tinh thần chiến đấu kiên cường của họ vẫn sống mãi trong tâm trí những người con đất Việt. Sự hy sinh anh dũng của mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc là lời tố cáo mãnh liệt tội ác của chiến tranh, thức tỉnh trái tim yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới.
Nghiêm Văn Tân đã dựng lại cuộc sống đời thường của 10 anh hùng liệt sỹ nữ được mô tả thật kỹ càng, thật xúc động. Qua đó chúng ta thấy được một vùng quê Hà Tĩnh trong khói lửa chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ. Không khí chiến tranh hừng hực trong từng ngôi làng, trong từng căn nhà. Cùng với bom đạn là sự thiếu thốn, khó khăn. Miếng cơm, manh áo lúc đó của Hà Tĩnh là cả một chuyện lớn. Thế nhưng vì tiền tuyến, người Hà Tĩnh không tiếc một cái gì, kể cả những đứa con mình dứt ruột đẻ ra, những đứa em mà mình chăm chút ấp iu từ thuở nhỏ.
Khép lại “Đài hoa tím”, Nghiêm Văn Tân đưa chúng ta đến với phần 2 có tên gọi “Vĩ thanh”, gồm có hai chương Đêm và Ngày. Đêm tác giả kể chuyện chính mình đi tìm lại cuộc đời các cô, lặn lội bao nhiêu lần, vất vả ra sao, đã hoàn thành tác phẩm như thế nào, và tại sao tác giả lại chọn đề tài “10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc” một đề tài quá khó đối với một chàng trai Hà Nội. Chính vì vậy mà tác phẩm đã toát lên một tấm lòng biết ơn không bờ bến của nhân dân ta đối với những người đã ngã xuống trên chiến trường này.
Rồi giờ phút định mệnh ấy cũng đã đến, vào lúc 16 giờ 40 phút ngày 24 tháng 7 năm 1968, khi 10 cô gái ra lấp đường cho xe ra chiến trường tiếp viện…, một quả bom đã rơi trước mặt họ. Quả bom ác nghiệt đã cướp đi sinh mạng của mười cô gái thanh niên xung phong khi tuổi đời còn rất trẻ. Cả trận địa lặng đi, đồng đội òa khóc nức nở…. Tất cả đã hy sinh khi tuổi đời mới 18, đôi mươi - Đó là cái tuổi đẹp nhất của người con gái. Họ đã vĩnh viễn nằm lại mang theo cả tuổi thanh xuân của mình vào lòng đất mẹ, nhưng tinh thần chiến đấu kiên cường của họ vẫn sống mãi trong tâm trí những người con đất Việt. Sự hy sinh anh dũng của mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc là lời tố cáo mãnh liệt tội ác của chiến tranh, thức tỉnh trái tim yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới.
Nghiêm Văn Tân đã dựng lại cuộc sống đời thường của 10 anh hùng liệt sỹ nữ được mô tả thật kỹ càng, thật xúc động. Qua đó chúng ta thấy được một vùng quê Hà Tĩnh trong khói lửa chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ. Không khí chiến tranh hừng hực trong từng ngôi làng, trong từng căn nhà. Cùng với bom đạn là sự thiếu thốn, khó khăn. Miếng cơm, manh áo lúc đó của Hà Tĩnh là cả một chuyện lớn. Thế nhưng vì tiền tuyến, người Hà Tĩnh không tiếc một cái gì, kể cả những đứa con mình dứt ruột đẻ ra, những đứa em mà mình chăm chút ấp iu từ thuở nhỏ.
Khép lại “Đài hoa tím”, Nghiêm Văn Tân đưa chúng ta đến với phần 2 có tên gọi “Vĩ thanh”, gồm có hai chương Đêm và Ngày. Đêm tác giả kể chuyện chính mình đi tìm lại cuộc đời các cô, lặn lội bao nhiêu lần, vất vả ra sao, đã hoàn thành tác phẩm như thế nào, và tại sao tác giả lại chọn đề tài “10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc” một đề tài quá khó đối với một chàng trai Hà Nội. Chính vì vậy mà tác phẩm đã toát lên một tấm lòng biết ơn không bờ bến của nhân dân ta đối với những người đã ngã xuống trên chiến trường này.
Phần cuối cùng là câu chuyện viễn tưởng vào năm 2018 tác giả cùng với con cháu của mình trở lại thăm Đồng Lộc cùng với lòng biết ơn vô hạn của thế hệ mai sau trước sự hy sinh anh dũng của những cô gái thanh niên xung phong. Đọc truyện ký "10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc", chúng ta vô cùng xúc động trước sự hy sinh anh dũng của các cô đang ở độ tuổi thanh xuân. Chúng ta rất biết ơn, tự hào và ngưỡng mộ các cô. Cuốn sách giúp chúng ta hiểu rõ về 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc anh hùng, cũng chính là hiểu được tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Những trang sách của Nghiêm Văn Tân tất cả như sống lại, anh viết giản dị, chất phát, thật thà như chính con người anh. Anh cẩn trọng, chi tiết như chính cuộc sống của anh nên từng trang viết khiến cho chúng ta có cảm giác 10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc vẫn còn đang sống và sống mãi với chúng ta. Các cô như còn đang đứng đó chờ lấp hố bom, đường thông xe các cô mới đi nằm. Cuốn sách “10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc” thật sự là cuốn sách rất hay và ý nghĩa, nó toát lên một tinh thần chiến đấu, dũng cảm, kiên cường, một khí thế hào hùng của lịch sử dân tộc.
Chắc hẳn rằng mỗi khi nhắc lại lịch sử hào hùng của kháng chiến chống thực dân Mỹ xâm lược, chúng ta sẽ không quên một cung đường đầy hiểm nguy mà người ta gọi đó là “Tọa độ chết”. Tọa độ chết ấy chính là Ngã ba Đồng Lộc -Nằm trên đường Trường Sơn thuộc địa phận xã Đồng Lộc - Huyện Can Lộc - Hà Tĩnh, nơi các cô chiến đấu ngày đêm. Mảnh đất này, ngày 24/7/1968 đã ôm vào lòng mười cô gái thuộc tiểu đội thanh niên xung phong làm nhiệm vụ bảo vệ đường 15A. Tất cả các cô đều rất trẻ. Và sự hy sinh anh dũng của các cô là tấm gương sáng mãi với bao thế hệ người Việt Nam ta. Ngã ba Đồng Lộc là huyết mạch trên đường Trường Sơn, điểm giao của mọi cung đường từ Bắc vào Nam. Giặc điên cuồng trút bom cày xới từng thước đất nơi đây. Ở “Tọa độ chết”, đến viên sỏi cũng không còn nguyên vẹn, nhưng tiếng hát vẫn cất cao mang theo tình yêu với đất nước với quê hương.
Tác phẩm là một trong những vần thơ đẹp viết về những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. Giờ đây, chiến tranh đã lùi xa, cuộc sống đã hồi sinh ngay trên tọa độ chết năm xưa, nhưng khó có ai một lần đi qua mà có thể quên được ngã ba Đồng Lộc vì ngã ba này được xây nên từ máu và nước mắt. Sự hy sinh anh dũng của mười cô gái cùng với hàng trăm, hàng ngàn các anh hùng liệt sĩ khác sẽ còn vang vọng mãi đến mai sau. Hình ảnh ngã ba Đồng Lộc quật khởi vươn lên giữa mưa bom lửa đạn còn ghi đậm mãi trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam.
Lật giở mỗi trang sách, bạn đọc hôm nay sẽ hiểu thêm một phần lịch sử dân tộc, ghi nhớ công ơn những thế hệ đi trước đã hy sinh xương máu làm nên hòa bình cho hôm nay và mai sau.
Xin kính mời quý bạn đọc hãy tìm đọc cuốn sách “10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc” như để thắp một nén tâm nhang bày tỏ tình cảm tri ân sâu sắc của chúng ta đến 10 cô gái anh hùng nơi Ngã ba Đồng Lộc thân thương tới các chiến sĩ thanh niên xung phong và tới lớp lớp cha anh đã đổ máu xương hi sinh cho nền độc lập tự do dân tộc.
Sách hiện đang có tại Thư viện Lâm Đồng. Trân trọng kính mời!
Những trang sách của Nghiêm Văn Tân tất cả như sống lại, anh viết giản dị, chất phát, thật thà như chính con người anh. Anh cẩn trọng, chi tiết như chính cuộc sống của anh nên từng trang viết khiến cho chúng ta có cảm giác 10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc vẫn còn đang sống và sống mãi với chúng ta. Các cô như còn đang đứng đó chờ lấp hố bom, đường thông xe các cô mới đi nằm. Cuốn sách “10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc” thật sự là cuốn sách rất hay và ý nghĩa, nó toát lên một tinh thần chiến đấu, dũng cảm, kiên cường, một khí thế hào hùng của lịch sử dân tộc.
Chắc hẳn rằng mỗi khi nhắc lại lịch sử hào hùng của kháng chiến chống thực dân Mỹ xâm lược, chúng ta sẽ không quên một cung đường đầy hiểm nguy mà người ta gọi đó là “Tọa độ chết”. Tọa độ chết ấy chính là Ngã ba Đồng Lộc -Nằm trên đường Trường Sơn thuộc địa phận xã Đồng Lộc - Huyện Can Lộc - Hà Tĩnh, nơi các cô chiến đấu ngày đêm. Mảnh đất này, ngày 24/7/1968 đã ôm vào lòng mười cô gái thuộc tiểu đội thanh niên xung phong làm nhiệm vụ bảo vệ đường 15A. Tất cả các cô đều rất trẻ. Và sự hy sinh anh dũng của các cô là tấm gương sáng mãi với bao thế hệ người Việt Nam ta. Ngã ba Đồng Lộc là huyết mạch trên đường Trường Sơn, điểm giao của mọi cung đường từ Bắc vào Nam. Giặc điên cuồng trút bom cày xới từng thước đất nơi đây. Ở “Tọa độ chết”, đến viên sỏi cũng không còn nguyên vẹn, nhưng tiếng hát vẫn cất cao mang theo tình yêu với đất nước với quê hương.
Tác phẩm là một trong những vần thơ đẹp viết về những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. Giờ đây, chiến tranh đã lùi xa, cuộc sống đã hồi sinh ngay trên tọa độ chết năm xưa, nhưng khó có ai một lần đi qua mà có thể quên được ngã ba Đồng Lộc vì ngã ba này được xây nên từ máu và nước mắt. Sự hy sinh anh dũng của mười cô gái cùng với hàng trăm, hàng ngàn các anh hùng liệt sĩ khác sẽ còn vang vọng mãi đến mai sau. Hình ảnh ngã ba Đồng Lộc quật khởi vươn lên giữa mưa bom lửa đạn còn ghi đậm mãi trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam.
Lật giở mỗi trang sách, bạn đọc hôm nay sẽ hiểu thêm một phần lịch sử dân tộc, ghi nhớ công ơn những thế hệ đi trước đã hy sinh xương máu làm nên hòa bình cho hôm nay và mai sau.
Xin kính mời quý bạn đọc hãy tìm đọc cuốn sách “10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc” như để thắp một nén tâm nhang bày tỏ tình cảm tri ân sâu sắc của chúng ta đến 10 cô gái anh hùng nơi Ngã ba Đồng Lộc thân thương tới các chiến sĩ thanh niên xung phong và tới lớp lớp cha anh đã đổ máu xương hi sinh cho nền độc lập tự do dân tộc.
Sách hiện đang có tại Thư viện Lâm Đồng. Trân trọng kính mời!
Nguyễn Thị Hoa