Bên trong “Chợ Chồm Hổm” này là cả một nền văn hóa của một dân tộc thiểu số Nam Tây Nguyên.
Ý định ban đầu
Trong một hội nghị bàn về vấn đề nâng cao chất lượng các khu du lịch, điểm du lịch của tỉnh được tổ chức mới đây, một cán bộ có trách nhiệm của Sở VH-TT & DL Lâm Đồng phát biểu công khai trên diễn đàn đại ý rằng: Trong thực tế, có một số người vì thiếu hiểu biết về văn hóa của các tộc người thiểu số bản địa nên đã có những hành động rất... kỳ quặc, phản văn hóa. Ông lấy ví dụ: Tại Khu du lịch Làng Cù Lần (huyện Lạc Dương, cách Đà Lạt khoảng 40km), trong thời gian gần đây đã hình thành một “điểm đến” có tên gọi là “Chợ Chồm Hổm”. Điều đáng nói, chủ nhân - ông Văn Tuấn Anh - đã mang hầu như tất cả mọi vật dụng có giá trị là văn hóa vật chất của tộc người Lạch bản địa sưu tầm được “nhét” vào đó.
Trước tiên, xin được thông tin rằng, người phát biểu vấn đề trên là một cán bộ của Sở VH-TT & DL có hiểu biết rất rộng về vấn đề văn hóa các tộc người thiểu số bản địa Lâm Đồng - ông Ngọc Lý Hiển. Ông Hiển là người có khá nhiều công trình nghiên cứu khoa học về lĩnh vực này đã được công bố ở phạm vi cấp tỉnh và cấp quốc gia. Do vậy, khi phát biểu công khai việc “nhốt văn hóa” của một dân tộc thiểu số vào cái chợ “chồm hổm”, chắc chắn ông đã đắn đo không ít. Mà, đúng là kiểu “trưng bày” của chủ nhân Làng du lịch Cù Lần như thế là rất phản cảm. Cách nay khoảng hai năm, khi chợ “Chồm Hổm” của làng du lịch Cù Lần được khởi công, chúng tôi đã đến tận nơi và có dịp trò chuyện với chủ nhân. Anh Văn Tuấn Anh nói: “Tôi muốn xây dựng ngôi chợ với tên gọi dân dã như thế để tái hiện một nét đẹp làng quê xưa của người Việt, nhất là người Việt miền Trung và miền Bắc đầu tiên di dân đến xứ sở Nam Tây Nguyên. Trong ngôi chợ ấy, tôi sẽ dựng lại cảnh ngồi xổm ăn bánh hỏi, bánh ướt, củ mì, ăn chè, ăn quà vặt... kiểu nông thôn ngày xưa”. Nghe thế, chúng tôi đã rất ủng hộ anh.
Có lẽ vì bức bách?
Bẵng đi một thời gian khá dài, mới đây nhất, chúng tôi có dịp trở lại Làng du lịch Cù Lần và không quên ghé vào cái chợ chồm hổm ở đó. Thật... kinh ngạc: Phía ngoài, sát mái nhà có ghi rõ “Chợ Chồm Hổm”. Vào bên trong, không thấy những mẹt quà, mẹt bánh hỏi bánh ướt đâu mà chỉ thấy những vật dụng thuộc văn hóa vật chất của người dân tộc thiểu số bản địa Lạch bị “nhốt” trong một không gian vô cùng chật hẹp, bức bối; đặc biệt, thay cho việc ngồi chồm hổm ăn quà kiểu chợ quê xưa là cảnh mua bán, trao đổi hàng lưu niệm hùm bà lằn...
Trộm... mong rằng, bởi bức bách về một không gian cần thiết để trưng bày nên chủ nhân của làng Cù Lần mới tận dụng chợ Chồm Hổm để “cất giữ” những hiện vật ấy thôi; chứ tình thực, anh Văn Tuấn Anh có lẽ không muốn thế! Tuy nhiên, nghĩ đi rồi nghĩ lại, vấn đề mà vị cán bộ của Sở VH-TT&DL Lâm Đồng công khai phát biểu trên diễn đàn nói trên là hoàn toàn có cơ sở và đầy trách nhiệm. Vậy, cũng “trộm mong rằng” chủ nhân Làng du lịch Cù Lần sớm giải phóng những hiện vật trên (đưa vào trưng bày trong một không gian nào đó đúng tầm) và trả “Chợ Chồm Hổm” về đúng với tính chất chợ chồm hổm miệt quê như ý định ban đầu của chủ nhân Văn Tuấn Anh!
Khắc Dũng
Nguồn: Báo lao động cuối tuần; Số 38; Từ 18/9 - 20/9/2015; Tr.10